Οικονομία
Αριστοτέλης Ωνάσης (1906-1975)
Ο Αριστοτέλης Ωνάσης υπήρξε αναμφισβήτητα μια από τις μεγαλύτερες επιχειρηματικές ιδιοφυίες του 20ου αιώνα. Έστησε από το μηδέν ένα στόλο από πετρελαιοφόρα και φορτηγά, μεγαλύτερο από τους εθνικούς στόλους πολλών κρατών. Έζησε μια παραμυθένια ζωή, ερωτεύτηκε κάποιες ξεχωριστές γυναίκες, αλλά το χτύπημα της μοίρας με τον θάνατο του μοναχογυιού του Αλέξανδρου ήταν βαρύ και δεν μπόρεσε να το αντέξει. Το ιδιόκτητο νησί του Σκορπιός και η περίφημη θαλαμηγός του «Χριστίνα» συμπληρώνουν τον μύθο του Έλληνα κροίσου. Άφησε ως παρακαταθήκη για τις μελλοντικές γενιές το Κοινωφελές Ίδρυμα «Αλέξανδρος Ωνάσης», έναν οργανισμό με πολλαπλή κοινωνική και πολιτιστική δράση εθνικής και διεθνούς εμβέλειας.
Γεννήθηκε στις 15 Ιανουαρίου του 1906 στη Σμύρνη, σε εύπορη οικογένεια. Ήταν το δεύτερο παιδί των γονιών του, είχε προηγηθεί η Άρτεμις, δυο χρόνια πριν. Ο πατέρας του, Σωκράτης, ήταν ένας από τους πλουσιότερους καπνέμπορους και επιχειρηματίες της Σμύρνης. Η μητέρα του, Πηνελόπη Δολόγλου, παντρεύτηκε στα 17 της χρόνια, αλλά πέθανε νέα στα 33 της. Έξι μήνες μετά, ο πατέρας του ξαναπαντρεύτηκε την Ελένη, από την οποία ο Αριστοτέλης απέκτησε δύο αδελφές, τη Μερόπη και την Καλλιρρόη.
Τα πρώτα βήματα
Φτάνει στην Αθήνα τον Σεπτέμβριο του 1922 (16 ετών) με τις εκατοντάδες χιλιάδες των Ελλήνων προσφύγων από τη Μικρά Ασία. Το 1923 ταξιδεύει με ένα διαβατήριο Νάνσεν (διαβατήριο χωρίς εθνικότητα, που δίνεται στους απάτριδες) για την Αργεντινή. Ο γιoς του ευκατάστατου καπνεμπόρου θα ξεκινήσει με λίγα δολάρια στην τσέπη. Μετά από διάφορες δουλειές του ποδαριού, γίνεται νυχτερινός χειριστής τηλεφωνικού κέντρου. Μαθαίνει ξένες γλώσσες ακούγοντας τις διεθνείς κλήσεις. Αποφασίζει να ασχοληθεί με τα καπνά. Οι ταινίες «Ο σεΐχης» (1921) και «Ο γιoς του σεΐχη» (1926) με τον Ροδόλφο Βαλεντίνο έχουν προκαλέσει παγκόσμια φρενίτιδα με τη Μέση Ανατολή, οπότε αυξάνει τη χρήση εισαγόμενων ανατολίτικων καπνών στην Αργεντινή, δημιουργεί τη δική του μάρκα τσιγάρων, λανσάρει και ένα τσιγάρο με ροζ άκρη για κυρίες. Μέχρι τα 25 του έχει κερδίσει το πρώτο του εκατομμύριο.
Όταν ήρθε ξανά στην Ελλάδα, γνωρίστηκε με τον υπουργό Ανδρέα Μιχαλακόπουλο και χάρη σ’ αυτόν επέστρεψε στο Μπουένος Άιρες με καινούργιο ελληνικό διαβατήριο και τον τίτλο του ειδικού ακολούθου. Είχε, όμως, και την αργεντινή υπηκοότητα. Το 1931 έγινε αναπληρωματικός πρόξενος, και το 1932 άρχισε ν’ ασχολείται με τη ναυτιλία. Αρχικά, αγόρασε ένα εμπορικό πλοίο 7.000 τόνων, που ήταν διαλυμένο και βυθίστηκε αγκυροβολημένο στο Μοντεβίδεο από φουρτούνα. Στη συνέχεια, μεσούσης της παγκόσμιας ύφεσης, αγοράζει από την Καναδική Εταιρεία Ατμόπλοιων έξι φορτηγά πλοία των 10.000 τόνων που είναι δεμένα στον ποταμό Λαυρέντιο. Σε ένα από τα πλοία δίνει το όνομα της αδελφής του: «Καλλιρόη». Άλλα δύο παίρνουν τα ονόματα των γονιών του. Τα «Ωνάσης – Πηνελόπη» και «Ωνάσης – Σωκράτης» ξεκινούν το ταξίδι στους εμπορικούς δρόμους της υφηλίου, καθελκύοντας τον μεγαλύτερο μύθο του εφοπλισμού στην Ελλάδα. Ο νεαρός Αριστοτέλης ξέρει βέβαια ότι, χωρίς οικογενειακή παράδοση στη ναυτιλία, θα αντιμετωπίζεται ως ξένος. Δεν ανήκει στους παραδοσιακούς Έλληνες εφοπλιστές και πρέπει να διεκδικήσει τον χώρο του σε αυτό το κλειστό κλαμπ της ναυτιλιακής «οικογένειας» της εποχής, που εδρεύει στο Λονδίνο.
Η άνοδος
Ο Αριστοτέλης Ωνάσης, εκτός των άλλων ικανοτήτων και χαρισμάτων που είχε, ήταν ικανός για κάτι που πολύ λίγοι στον πλανήτη μπορούν να πουν πως το έχουν: διέθετε ένα σχεδόν αλάθητο ένστικτο, το οποίο τον καθοδηγούσε κατευθείαν στο σημείο όπου υπήρχε μια καινούρια ευκαιρία για εκείνον. Έτσι, διέβλεψε τη βιομηχανική επανάσταση και το ρόλο του πετρελαίου. Το 1938 ναυπηγεί στο Γκέτεμποργκ της Σουηδίας το πρώτο του δεξαμενόπλοιο, το πρώτο τάνκερ 15.000 τόνων στον κόσμο, και το ονόμασε «ΑΡΙΣΤΟΝ». Η άνοδος της ναυτιλίας ήταν αλματώδης και ο Ωνάσης αγόραζε διαρκώς νέα τάνκερ.
Στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου εγκαθίσταται στη Νέα Υόρκη. Εκεί, την άνοιξη του 1943 γνώρισε τη 16χρονη κόρη του μεγάλου έλληνα εφοπλιστή Σταύρου Λιβανού, Τίνα, και την ερωτεύτηκε. Τρία χρόνια αργότερα παντρεύτηκαν κι εγκαταστάθηκαν στο Παρίσι. Στις 30 Απριλίου 1948 απέκτησαν τον γιο τους Αλέξανδρο και στις 11 Δεκεμβρίου 1950 τη Χριστίνα
Το 1952 ιδρύει την Olympic Maritime. Πριν από τον καθένα συνειδητοποίησε το οικονομικό θαύμα της Γερμανίας μετά τον πόλεμο. Παρ’ ότι η συμφωνία του Πότσδαμ του 1945 απαγόρευε στους Γερμανούς να ναυπηγούν πλοία πάνω από 15.000 τόνους, ο Ωνάσης σκέφθηκε τα φαλαινοθηρικά. Καμιά συμφωνία δεν απαγόρευε τις μετατροπές. Αυτή την εποχή διάλεξε και το Μόντε Κάρλο για έδρα των επιχειρήσεών του. Το 1953 ναυπηγεί στο Αμβούργο το πρώτο υπερδεξαμενόπλοιο (46.000 τόνοι) και του δίνει το όνομα της πρώτης συζύγου του Αθηνάς (Τίνας) Ωνάση.
Το 1956 γνωρίστηκε με τον βρετανό πρωθυπουργό Ουίστον Τσόρτσιλ. Ένθερμος υποστηρικτής των Ελληνοκυπρίων και του Μακάριου, δεν δίστασε να τους υπερασπισθεί ανοιχτά, ενώ η Κύπρος βρισκόταν υπό βρετανική κατοχή. Το 1957 ο Κωνσταντίνος Καραμανλής τον ενθάρρυνε να αναλάβει τη μικρή επιζήμια αεροπορική εταιρία Τ.Α.Ε. Την απέκτησε για 2.000.000 δολάρια και τη μετέτρεψε σε «Ολυμπιακή Αεροπορία». Είναι ο ένας από τους δύο ιδιώτες στον κόσμο με δική τους αεροπορική εταιρεία (ο άλλος είναι ο Αμερικανός επιχειρηματίας Howard Hughes, που κατέχει την TWA).
Το 1963 αγόρασε τον Σκορπιό, ένα νησί στο Ιόνιο απέναντι από τη Λευκάδα.
Το 1958 συνάντησε τη διάσημη Ελληνίδα σοπράνο Μαρία Κάλλας. Η γνωριμία τους εξελίχθηκε τα επόμενα χρόνια σ’ ένα φλογερό ειδύλλιο, που ποτέ όμως δεν κατέληξε σε γάμο. Ο Αριστοτέλης Ωνάσης παντρεύτηκε για δεύτερη φορά στις 20 Οκτωβρίου του 1968 με την Ζακλίν (Τζάκυ) Μπουβιέ, μετά τη δολοφονία του συζύγου της Τζον Κένεντι. Είχαν γνωριστεί αρκετά χρόνια πριν, όταν ο Ωνάσης είχε συστήσει τον τότε γερουσιαστή της Μασαχουσέτης στον Τσόρτσιλ ως έναν ικανό πολιτικό που είχε τα προσόντα να εξελιχθεί σε πρόεδρο των ΗΠΑ.
Η πτώση
Η αντίστροφη μέτρηση για τον Αριστοτέλη Ωνάση άρχισε στις 23 Ιανουαρίου του 1973, όταν ο γιος του Αλέξανδρος χάνει τη ζωή του σε αεροπορικό δυστύχημα στο αεροδρόμιο του Ελληνικού, σε ηλικία μόλις 25 ετών. Ο ίδιος δεν πίστεψε ποτέ ότι ο μοναχογιός του σκοτώθηκε σε ατύχημα και πρόσφερε 1 εκατομμύριο δολάρια σε όποιον έδινε πληροφορίες ότι επρόκειτο για εγκληματική πράξη. Τα τρία πορίσματα που εκδόθηκαν για το δυστύχημα συνέκλιναν στη διαπίστωση ότι προκλήθηκε από την ανάποδη τοποθέτηση των πηδαλίων κλίσεως, με αποτέλεσμα το αεροπλάνο να μην υπακούει στις εντολές του πιλότου, επιβεβαιώνοντας τις υποψίες του.
Το Δεκέμβριο του ίδιου χρόνου, με την πτώση της παγκόσμιας αγοράς τάνκερ, οι ζημίες για τον Ωνάση ανέρχονταν σε 12,5 εκατομμύρια δολάρια. Το διυλιστήριο στο Νιου Χαμσάιρ έκλεισε και στις 15 Ιανουαρίου του 1975 επέστρεψε την «Ολυμπιακή Αεροπορία» στον Κωνσταντίνο Καραμανλή, ο οποίος την εθνικοποίησε.
Ο Αριστοτέλης Ωνάσης είχε ήδη χάσει κάθε ενδιαφέρον για τη ζωή. Προσβλήθηκε από μυασθένεια, μία νόσο που σιγά – σιγά εξασθενεί το μυϊκό σύστημα, κι αποσύρθηκε στο ιδιωτικό του νησί, τον Σκορπιό. Οι καλύτεροι γιατροί του κόσμου δε μπόρεσαν να κάνουν τίποτε για τον άλλοτε παντοδύναμο Σμυρνιό, που τελικά έσβησε στις 15 Μαρτίου του 1975, στο Αμερικανικό Νοσοκομείο του Παρισιού.
Μοναδική κληρονόμος της αμύθητης περιουσίας του σήμερα είναι η εγγονή του Αθηνά, γόνος της Χριστίνας Ωνάση και του Τιερί Ρουσέλ. Η μοναχοκόρη του Ωνάση απεβίωσε το 1988 στην Αργεντινή από έμφραγμα. Η μητέρα των παιδιών του, Τίνα Λιβανού, πέθανε ένα χρόνο μετά το θάνατο του γιου της από υπερβολική χρήση βαρβιτουρικών, ενώ η δεύτερη σύζυγός του, Τζάκι, πέθανε το 1994 από καρκίνο.
Στη μνήμη του μοναχογιού του, ο Αριστοτέλης Ωνάσης συνέστησε το ίδρυμα «Αλέξανδρος Ωνάσης» με έδρα το Βαντούζ του Λιχτενστάιν και κεντρικά γραφεία στην Αθήνα. Από τα κέρδη της οικονομικής αυτοκρατορίας Ωνάση, το ίδρυμα χορηγεί υποτροφίες και χρηματοδοτεί διάφορα έργα κοινωφελούς χαρακτήρα.