Ο Μανόλης Ανδρόνικος ανακαλύπτει τον τάφο του Φιλίππου Β’ – 8 Νοεμβρίου 1977

Ο σπουδαίος Έλληνας αρχαιολόγος, Μανόλης Ανδρόνικος, σαν σήμερα στις 8 Νοεμβρίου του 1977 έζησε την κορυφαία στιγμή της πορείας του, όταν έφερε στο φως ένα από τα σημαντικότερα αρχαιολογικά μνημεία, τους βασιλικούς τάφους της Βεργίνας.

Η ανακάλυψη του τάφου του Φιλίππου Β΄ στη Βεργίνα αποτελεί μια από τις πιο σημαντικές αρχαιολογικές ανακαλύψεις του 20ού αιώνα σε παγκόσμιο επίπεδο.

Ο Μανώλης Ανδρόνικος γεννήθηκε στην Προύσα στις 23 Οκτωβρίου 1919. Ο πατέρας του, Λεωνίδας, ήταν από τη Σάμο και η μητέρα του από την Ίμβρο.  Μετά την Μικρασιατική Καταστροφή η οικογένειά εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη.

Μπήκε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης το 1936, όπου προσωπικότητες όπως αυτή του καθηγητή Κωνσταντίνου Ρωμαίου, του κίνησαν σε πρώτο στάδιο το αρχαιολογικό του ενδιαφέρον. Ενώ ήταν φοιτητής, ο Ανδρόνικος εργάστηκε σαν βοηθός δίπλα στον Ρωμαίο στην ανασκαφή της Βεργίνας. Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του το 1941, διορίστηκε φιλόλογος σε γυμνάσιο του Διδυμότειχου. Στη συνέχεια διέφυγε στη Μέση Ανατολή, κατατάχτηκε στον Ελληνικό Στρατό και πήρε μέρος σε πολεμικές επιχειρήσεις όπου υπηρέτησε ως λοχίας στο 8ό τάγμα της ΙΙ ταξιαρχίας η οποία εστάλη στην Τρίπολη της Κυρηναϊκής να φυλάει αιχμαλώτους λόγω ότι ήταν «δημοκρατική».

Η κορυφαία στιγμή της πορείας του θεωρείται η 8η Νοεμβρίου 1977, όταν στη Βεργίνα έφερε στο φως ένα από τα σημαντικότερα αρχαιολογικά μνημεία, τον ασύλητο μακεδονικό τάφο ΙΙ της Μεγάλης Τούμπας. Στο εσωτερικό του τάφου διασώζονταν πολυάριθμα κτερίσματα, μεταξύ των οποίων μοναδικά και ανεκτίμητης αξίας έργα τέχνης, τα οποία εκτίθενται στη Μεγάλη Τούμπα της Βεργίνας. Το πλήθος  και η αξία των κτερισμάτων και τα στοιχεία της ταφής, πολύ δύσκολα μπορεί να αποδοθεί σε έναν ένδοξο νεκρό ο οποίος δεν υπήρξε βασιλέας. Διατύπωσε την άποψη ότι στο μνημείο αυτό τάφηκε ο Φίλιππος Β΄, βασιλιάς της Μακεδονίας (359-336 π.Χ.). Από ορισμένους συναδέλφους του στην Ελλάδα του ασκήθηκε σκληρή έως αήθης κριτική, ενώ είναι χαρακτηριστικό πως τότε η Εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρία, ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων, ακόμα και η Εταιρία Μακεδονικών Σπουδών, δεν του απέστειλαν συγχαρητήρια.  Παρότι έως και σήμερα η ταυτότητα του νεκρού αμφισβητείται, ωστόσο πλέον αυτό γίνεται από μία μερίδα αρχαιολόγων, μειοψηφίας ως προς αυτό στον επιστημονικό χώρο. το 2008, ο ιστορικός Μιλτιάδης Χατζόπουλος υποστήριξε ότι πρόκειται για τον τάφο του Φιλίππου Β΄.Το 2010, επιστημονική μελέτη των οστών που βρέθηκαν στον τάφο απέρριψε την περίπτωση να πρόκειται για τον και υποστήριξε ότι τα ευρήματα είναι συμβατά μόνο με τον Φίλιππο τον Β΄.

Στις 24 Νοεμβρίου ο Μανόλης Ανδρόνικος έχει πλέον όλα τα στοιχεία για να κάνει επίσημες ανακοινώσεις. Η αναφορά του «ΒΗΜΑΤΟΣ», την επόμενη ημέρα είναι χαρακτηριστική:

«Μια από τις συγκλονιστικότερες στιγμές στην ιστορία της ελληνικής αλλά και της παγκόσμιας αρχαιολογικής επιστήμης σφραγίσθηκε χθες στη Θεσσαλονίκη, όταν ο καθηγητής Μανόλης Ανδρόνικος, ανακοίνωσε, μπροστά σ’ ένα ακροατήριο που παρακολουθούσε με κομμένη την ανάσα, την πεποίθηση του ότι ο τάφος που ανακάλυψε στην Βεργίνα, είναι του Βασιλιά Φιλίππου, πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

«ΤA NEΑ», 25.11.1973, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

Γράφουν «ΤA NEΑ» της 25ης Νοεμβρίου:

«NΑΙ, πιστεύω ακράδαντα πια ότι ο νεκρός του τάφου της Βεργίνας, είναι ο Φίλιππος Β’, πατέρας του Μεγαλέξανδρου»

«Μ’ αυτή την κατηγορηματική δήλωση και χτυπώντας συγκινημένος και ενθουσιασμένος τη γροθιά του στο αναλόγιο της έδρας, τελείωσε την ανακοίνωσή του ο καθηγητής Μανόλης Ανδρόνικος, χθες το μεσημέρι, στο αμφιθέατρο του Πανεπιστημίου.