Μητσοτάκης: Η Τεχνητή Νοημοσύνη αλλάζει τα πάντα στην Υγεία – Θα την εφαρμόσουμε και στο ΕΣΥ

Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης συμμετείχε σε συζήτηση με θέμα «Τεχνητή Νοημοσύνη: Η επανάσταση που αλλάζει το πρόσωπο της Υγείας», στο πλαίσιο του συνεδρίου «ygeiamou 2024 – Το Σύστημα Υγείας και οι Προκλήσεις του Μέλλοντος», που συνδιοργανώθηκε από το ygeiamou.gr και το «Πρώτο Θέμα». Στη συζήτηση έλαβαν μέρος επίσης ο Κωνσταντίνος Δασκαλάκης, καθηγητής του ΜΙΤ και επικεφαλής της Συμβουλευτικής Επιτροπής Υψηλού Επιπέδου για την Τεχνητή Νοημοσύνη, και ο Μιχάλης Μπλέτσας, Ερευνητής και Διευθυντής Πληροφορικής στο Media Lab του MIT και Διοικητής της Εθνικής Αρχής Κυβερνοασφάλειας. Τη συζήτηση συντόνισε ο δημοσιογράφος Μπάμπης Κούτρας.

Ακολουθούν οι τοποθετήσεις του Πρωθυπουργού:

«Καταρχάς, κ. Κούτρα, σας ευχαριστώ για τη δυνατότητα που μου δίνετε να συμμετέχω σε αυτή τη συζήτηση με δύο εξαιρετικά διακεκριμένους Έλληνες επιστήμονες, οι οποίοι μάλιστα μας συμβουλεύουν στα ζητήματα που αφορούν στην τεχνητή νοημοσύνη.

Θα ήθελα να ξεκινήσω λέγοντας ότι το σύστημα υγείας της χώρας μας προφανώς και κουβαλάει πολλές παθογένειες από το παρελθόν: χρόνια υποχρηματοδότηση, έλλειψη συστημάτων αξιολόγησης, ελλείψεις σε προσωπικό, ελλείψεις σε υποδομές.

Και όταν συζητάμε για το μέλλον της υγείας και την τεχνητή νοημοσύνη, πρέπει πάντα να έχουμε υπόψη μας ότι έχουμε μία υποχρέωση να διορθώσουμε και βασικές αδυναμίες του συστήματος, όσον αφορά πρόσθετες προσλήψεις, βελτίωση των υποδομών.

Διότι είναι πολύ καλό να συζητάμε για το πώς η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να μας βοηθήσει να διαγνώσουμε πιο εύκολα, ας πούμε, τον καρκίνο του δέρματος, αλλά για τον ασθενή ο οποίος μπορεί να βρίσκεται σήμερα στο “Τζάνειο” νοσοκομείο σε ένα θάλαμο με άλλους οκτώ ασθενείς και χωρίς τουαλέτα, είναι πολύ σημαντικό να του παρέχουμε ποιοτικές και αξιοπρεπείς συνθήκες νοσηλείας.

Οπότε χαίρομαι που θα συζητήσουμε σήμερα για το μέλλον της υγείας, αλλά δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε ότι έχουμε δρομολογήσει και ένα σχέδιο ανάταξης του Εθνικού Συστήματος Υγείας, δίνοντας έμφαση σε βασικές υποδομές, δαπανώντας σημαντικούς πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης, για να ξαναφτιάξουμε τα κέντρα υγείας, για να ξαναφτιάξουμε τα τμήματα επειγόντων περιστατικών των νοσοκομείων και φυσικά για να καλύψουμε ελλείψεις ως προς το προσωπικό, κυρίως το νοσηλευτικό προσωπικό. Αυτά ως προς τα άμεσα τα οποία πρέπει να γίνουν.

Έρχομαι τώρα στο κύριο θέμα του συνεδρίου. Η τεχνητή νοημοσύνη είναι μία επανάσταση που θα τα αλλάξει όλα. Και ακριβώς επειδή έτσι την αντιμετωπίζουμε, τη βλέπουμε ως μία πολύ μεγάλη ευκαιρία για τη χώρα να κάνει άλματα και να ξεπεράσει, ενδεχομένως με έξυπνες εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης, άλλες χώρες που μπορεί να είναι μπροστά μας αυτή τη στιγμή, διότι πολύ απλά είχαν τη δυνατότητα να επενδύσουν περισσότερους πόρους σε διάφορα πεδία πολιτικής.

Και ειδικά για τον τομέα της υγείας και της ψηφιακής υγείας εν γένει, διότι η ψηφιακή υγεία συνδέεται πολύ με τις εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης, έχουμε δρομολογήσει σημαντικές επενδύσεις, οι οποίες έχουν πρώτα και πάνω από όλα να κάνουν με το πώς διαχειριζόμαστε με ασφάλεια -γιατί έχει πολύ μεγάλη σημασία αυτό, και προστατεύοντας πάντα προσωπικά δεδομένα- τα ίδια τα δεδομένα των ασθενών.

Θα μας το πει και ο Κωνσταντίνος και ο Μιχάλης, τεχνητή νοημοσύνη χωρίς δεδομένα δεν μπορεί να υπάρξει. Η τεχνητή νοημοσύνη χρειάζεται πολλά δεδομένα αλλά αυτά τα δεδομένα μπορεί και πρέπει να είναι ανώνυμα δεδομένα. Δεν μπορεί να έχει κανείς πρόσβαση στον ιατρικό φάκελο κάποιου ασθενούς αν δεν έχει πραγματικό λόγο να το κάνει.

Άρα, ξεκινώντας από εφαρμογές όπως το MyHealth app και καταλήγοντας τελικά σε έναν εξελιγμένο ιατρικό φάκελο του ασθενούς, θα σας έλεγα ότι είναι υποχρέωση να μπορούμε να χρησιμοποιούμε την τεχνολογία για να μπορούμε να έχουμε μαζεμένες όλες τις πληροφορίες τις οποίες ανά πάσα στιγμή το σύστημα υγείας, ο θεράπων ιατρός, το ΕΚΑΒ, αν ο μη γένοιτο χρειαστεί να έρθει να σε περιθάλψει στο σπίτι, πρέπει να έχει στην διάθεσή του. Kαι αυτό είναι ένα πολύ μεγάλο έργο το οποίο γίνεται σε συνδυασμό με το πώς θα αυτοματοποιήσουμε διαδικασίες και εντός των νοσοκομείων, ώστε να φύγουμε από το χαρτί και να πάμε σε μια ψηφιακή ανταλλαγή πληροφοριών.

Xθες, ας πούμε, βρέθηκα στην Κομοτηνή όπου αναπτύσσεται ένα από τα τρία υπερσύγχρονα νοσοκομεία τα οποία χρηματοδοτούνται από τη δωρεά του Ιδρύματος Νιάρχος. Αυτά είναι νοσοκομεία με τελείως διαφορετικές διαδικασίες, στα οποία δεν πρόκειται να υπάρχει χαρτί.

Άρα, και το πώς ρέει η πληροφορία, η ψηφιακή πληροφορία μέσα σε ένα νοσοκομείο, και πώς αυτό αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο παρέχονται οι υπηρεσίες υγείας, και αυτό είναι κάτι το οποίο προφανώς για εμάς έχει πάρα πολύ μεγάλη σημασία.

Αλλά από εκεί και πέρα, αυτό το οποίο με συναρπάζει είναι το επόμενο βήμα ως προς τις εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης, είτε αυτές έχουν να κάνουν με τον τρόπο με τον οποίο, παραδείγματος χάρη, η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να μας βοηθήσει, να βοηθήσει τον κάθε επιστήμονα σήμερα να αναλύει τη δομή μιας πρωτεΐνης για να κάνει φαρμακευτική έρευνα. Πράγματα τα οποία χρειάζονταν χρόνια για να γίνουν, τώρα μπορούν να γίνουν πολύ εύκολα και από όλους και σε σχετικά χαμηλό κόστος.

Μέχρι τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσουμε εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης για να μπορούμε, ας πούμε, να διαγνώσουμε τον καρκίνο του δέρματος. Παίρνεις μια φωτογραφία, αν έχεις αρκετό υλικό αντίστοιχο, ένας αλγόριθμος μπορεί να σου υποδείξει αν αυτή η ελιά την οποία μπορεί να βλέπεις είναι όντως ύποπτη και πρέπει να εξεταστεί από εάν γιατρό.

Δεν θα αντικαταστήσουμε ποτέ τον γιατρό, όμως η δυνατότητα αυτή τη στιγμή να επεξεργαζόμαστε πολλά δεδομένα και να καταλήγουμε σε συμπεράσματα, σε προβλέψεις και σε διαγνώσεις που ενδεχομένως να μην μπορούμε σήμερα να κάνουμε δια γυμνού οφθαλμού, αυτό είναι μια από τις πολλές επαναστάσεις που η τεχνητή νοημοσύνη θα επιφέρει στο χώρο υγείας.

Σταματώ εδώ γιατί, όπως καταλαβαίνετε, μπορώ να μιλάω πάρα πολύ, αλλά θέλω να ακούσω τους ειδικούς μας, αφού πω ότι ο Κωνσταντίνος είναι επικεφαλής μίας επιτροπής την οποία έχουμε κάνει στο δικό μου το επίπεδο για την τεχνητή νοημοσύνη, η οποία θα μας συμβουλεύει και στο ζήτημα του πώς μπορούμε να εφαρμόσουμε την τεχνητή νοημοσύνη σε διάφορα πεδία πολιτικής, αλλά και πώς θα αναπτύξουμε ένα οικοσύστημα επιχειρήσεων που θα μπορεί να έχει τη δυνατότητα να αναπτύξει τέτοιες εφαρμογές σε συνεργασία, ενδεχομένως, με το κράτος, τις οποίες μπορούμε αύριο να τις εκμεταλλευτούμε.

Και ο Μιχάλης, βέβαια, έχει αναλάβει κρίσιμο ρόλο ως, πια, Πρόεδρος της Εθνικής Αρχής Κυβερνοασφάλειας».

Για τον εκσυγχρονισμό του Εθνικού Συστήματος Υγείας

«Καταρχάς, δεν έχω κρύψει ποτέ τις μεγάλες δυσκολίες και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει το Εθνικό Σύστημα Υγείας και την ανάγκη για ένα μεγάλο άλμα στο μέλλον για να οικοδομήσουμε ένα νέο Εθνικό Σύστημα Υγείας, αξιοποιώντας σε μεγάλο βαθμό και τη σύγχρονη τεχνολογία και την τεχνητή νοημοσύνη.

Αλλά, όπως είπα και στην πρώτη μου τοποθέτηση, αυτό δεν αναιρεί την ανάγκη να αντιμετωπίσουμε δομικές παθογένειες του συστήματος υγείας, οι οποίες έρχονται από το παρελθόν και από πολλά χρόνια υποχρηματοδότησης του Εθνικού Συστήματος Υγείας, το οποίο εκ των πραγμάτων σε υποδομές και σε ανθρώπινο δυναμικό είχε μείνει πίσω. Γι’ αυτό και κάνουμε μία μεγάλη προσπάθεια να καλύψουμε το χαμένο έδαφος.

Πιστεύω, όμως, ότι χρειαζόμαστε και μία διαφορετική αντίληψη για το πώς βλέπουμε την υγεία συνολικά. Όταν ρωτάμε τους πολίτες για την υγεία και για τις κρατικές πολιτικές γύρω από την υγεία, σκέφτονται μόνο τα νοσοκομεία και έχουν ταυτίσει την υγεία τους με το νοσοκομείο. Έχουν ήδη δεχτεί, δηλαδή, ότι έχουν αρρωστήσει, ότι πάνε στο νοσοκομείο και βλέπουν μια κατάσταση στο νοσοκομείο που μπορεί να μην τους ικανοποιεί.

Και δικαιολογημένα, θα έλεγα, σε έναν βαθμό, γι’ αυτό και δεν υποτιμούμε καθόλου τη σημασία να φτιάξουμε καινούργια νοσοκομεία, να φτιάξουμε τα παλιά μας νοσοκομεία και δαπανούμε πολλούς πόρους σε αυτή την κατεύθυνση.

Όμως, αυτή η κυβέρνηση έχει επιχειρήσει -και πιστεύω σε έναν βαθμό με επιτυχία- να αντιμετωπίσει την υγεία πολύ πιο ολιστικά. Τι εννοώ ολιστικά; Να βάλουμε στην κουβέντα την πρωτοβάθμια φροντίδα, η οποία ήταν πάντα ο μεγάλος ασθενής του Εθνικού Συστήματος Υγείας. Με τον Προσωπικό Γιατρό και με μία ανάγκη να υπάρχει ένα πρώτο πλαίσιο παρακολούθησης όλων των πολιτών πριν κάποιος καταλήξει στο νοσοκομείο.

Με τις προληπτικές εξετάσεις, στις οποίες αποδίδω τεράστια σημασία. Ήμασταν με την Αναπληρώτρια Υπουργό Υγείας, την κα Αγαπηδάκη, και παρουσιάσαμε όλο το πλέγμα των προληπτικών εξετάσεων, οι οποίες ξεδιπλώνονται σήμερα από την ελληνική πολιτεία. Και εκεί πραγματικά συντελείται μια επανάσταση. Μια επανάσταση στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε την ευθύνη την οποία έχουμε απέναντι στην ίδια μας την υγεία. Διότι όταν σήμερα έχουμε εντοπίσει 20.000 γυναίκες, οι οποίες νοσούν με καρκίνο μαστού και το εντόπισαν επειδή έκαναν μια μαστογραφία μετά από παρότρυνση του ελληνικού κράτους, αυτό είναι μια τεράστια, τεράστια αλλαγή.

Πρώτον διότι σώζουμε ζωές και δεύτερον διότι αντιλαμβανόμαστε την αξία της πρόληψης, της προληπτικής εξέτασης και ξεπερνούμε τον φόβο. Γιατί υπάρχει φόβος σήμερα. Έχουμε στείλει 1.300.000 sms και έχουν κάνει μαστογραφίες κοντά στις 400.000 γυναίκες, το οποίο σημαίνει ότι πολλές δεν έχουν κάνει ακόμα το βήμα αυτό.

Και αν πάω και ένα βήμα πιο πριν, και εκεί θα βοηθήσει πάρα πολύ η τεχνολογία, να αντιληφθούμε τη σημασία της πρόληψης στη δημόσια υγεία και τι σημαίνει τελικά καλή ζωή, υγιεινή ζωή και πώς αυτά τα οποία θα κάνουμε σήμερα που μπορεί να είμαστε υγιείς, θα μας βοηθήσουν να είμαστε υγιείς σε 20 με 30 χρόνια από τώρα.

Αυτό είναι μια άλλη αντίληψη. Σήμερα μπορεί να είμαστε μια χαρά, αλλά αυτά τα οποία κάνουμε σήμερα ή δεν κάνουμε σήμερα, θα μας εξασφαλίσουν ότι θα είμαστε μια χαρά και στα 65 μας, 75, στα 85; Και τι σημαίνει τελικά υγιής γήρανση σε έναν πληθυσμό που ούτως ή αλλιώς γερνάει;

Και αυτό είναι μια μεγάλη αλλαγή αντίληψης για το πώς βλέπουμε την υγεία συνολικά. Και αυτό έχει να κάνει και με την ευθύνη και την ενημέρωση του κάθε πολίτη και εκεί η τεχνολογία μπορεί να μας βοηθήσει πάρα πολύ με μια σειρά από εργαλεία. Δείτε για παράδειγμα τα λεγόμενα wearables: τεχνολογίες που θα φοράμε, ρολόγια, δαχτυλίδια.

Θα έρθω και στη συνέχεια σε κάτι που είπε ο Μιχάλης, γιατί εγώ δεν είμαι τόσο σίγουρος ότι δεν θα έχουμε μια αντίδραση απέναντι σε όλες αυτές τις τεχνολογίες. Γι’ αυτό και χρειάζεται τόση ενημέρωση. Αλλά αν κάποιος μπορεί να παρακολουθεί εύκολα το σάκχαρό του και να αντιλαμβάνεται ποια τροφή εκείνη τη στιγμή αυξάνει την γλυκόζη, αυτό έχει πολύ μεγάλη σημασία στις αλλαγές στις συμπεριφορές.

Αν παρακολουθεί κανείς τον ύπνο του. Ο ύπνος -όλοι ξέρουμε πια, μας το λένε οι ειδικοί- είναι ο μεγάλος παραμελημένος παράγοντας για την υγεία μας, σωματική και ψυχική. Αν παρακολουθούμε το πόσο αθλούμαστε. Σε όλα αυτά η τεχνολογία μπορεί πράγματι να μας βοηθήσει. Και εκεί έρχεται η παρατήρηση που σας έκανα πριν, ότι έχουμε τον τρόπο να κάνουμε μια επανάσταση.

Προφανώς και πρέπει να φτιάξουμε και φτιάχνουμε τα νοσοκομεία μας. Και γιατρούς χρειαζόμαστε και γιατρούς στα νησιά χρειαζόμαστε και δεν πρόκειται ποτέ να έχεις υποκατάστατο για τον γιατρό. Ναι, αλλά το να μπορείς να έχεις, όπως έχουμε σήμερα, καλές εφαρμογές τηλεϊατρικής που να μπορείς να πάρεις συμβουλές εξ αποστάσεως από ειδικευμένους γιατρούς σε ένα νησί που δεν μπορείς εκ των πραγμάτων να έχεις όλες τις ειδικότητες, είναι μία πολύ σημαντική προσθήκη στην υγεία των ασθενών.

Αν χρειαστεί τώρα -η τεχνητή νοημοσύνη δεν πρόκειται να κάνει ποτέ αεροδιακομιδή, αυτό είναι το μόνο βέβαιο-, θα πας να τον πάρεις τον ασθενή αυτόν, αν είναι επείγον, και να τον φέρεις σε ένα τριτοβάθμιο νοσοκομείο. Φάρμακα με drone μπορούμε να στέλνουμε όμως, και ήδη το δοκιμάζουμε αυτό στη Νάξο και στις μικρές Κυκλάδες.

Και κάτι τελευταίο γι’ αυτό το οποίο είπε ο Μιχάλης, γιατί νομίζω ότι έχει πολύ μεγάλη αξία να το εξηγήσουμε με απλά λόγια, γιατί υπάρχει ένας φόβος για την τεχνολογία σήμερα. Το είδαμε και στα εμβόλια, παντού. Και νομίζω ότι αν μιλάμε με απλά και κατανοητά λόγια για να εξηγήσουμε αυτό το οποίο είπε ο Μιχάλης, ότι όπως δεν φοβόμαστε τον τομογράφο -και ήταν μία επανάσταση ξαφνικά που ήρθε πριν από 40 χρόνια, γιατί μπορέσαμε να βλέπουμε μέσα στο σώμα μας ακριβώς τι γίνεται-, έτσι δεν πρέπει να φοβόμαστε και την τεχνητή νοημοσύνη.

Σήμερα κάνουμε μαστογραφία, να χρησιμοποιήσω πάλι το παράδειγμα αυτό, και βλέπουμε, μπορεί να δούμε έναν όγκο. Όμως, για να γυρίσουμε πίσω: τι θα έδειχνε αυτή η μαστογραφία πριν από πέντε χρόνια; Και υπήρχε κάποια ένδειξη πριν από πέντε χρόνια που ενδεχομένως ο γιατρός να μην την έβλεπε. Αν τροφοδοτήσω έναν αλγόριθμο τεχνητής νοημοσύνης με αρκετά δεδομένα, μπορεί αυτή τη διάγνωση να την κάνω πολύ πιο πριν.

Πώς μπορώ να χρησιμοποιήσω την τεχνητή νοημοσύνη για να κάνω διαγνώσεις αυτισμού; Πολύ δύσκολες περιπτώσεις στα παιδιά. Είναι βέβαιο ότι υπάρχουν γκριμάτσες, συμπεριφορές που, αν παρατηρήσω αρκετά παιδιά με αυτισμό, θα μπορέσω να βοηθήσω στην διάγνωση. Δεν θα υποκαταστήσω ποτέ τον γιατρό. Όπως και δεν προβλέπω ότι θα πετάμε αεροπλάνα χωρίς πιλότους. Δεν θα ήταν δύσκολο να γίνει αυτό, αλλά δεν το κάνουμε από πλευράς τεχνολογίας, για ευνόητους λόγους.

Όμως, είναι ένα πάρα πολύ μεγάλο εργαλείο. Γιατρός, τεχνολογία και η καλύτερη ενημέρωση του ίδιου του ασθενούς, του πολίτη, η φροντίδα για την υγεία του, που νομίζω ότι μπορούμε πραγματικά να κάνουμε μία πραγματική επανάσταση και να ξεπεράσουμε και τις φοβίες.

Γιατί για όλα αυτά, ο ατομικός φάκελος του ασθενούς είναι προσωπικό δεδομένο και πρέπει να έχουμε πολύ αυστηρές δικλίδες στο ποιος έχει πρόσβαση σε αυτά τα προσωπικά δεδομένα.

Ανώνυμα, όμως, τα δεδομένα αυτά, 500.000 μαστογραφίες, που δεν θα ξέρουμε ποιανού είναι. Δεν ενδιαφέρεται ο αλγόριθμος αν ανήκει στην κα Αγαπηδάκη ή στην κα Κοτανίδου. Δεν τον ενδιαφέρει να έχει αυτό, τον ενδιαφέρει να έχει αρκετές μαστογραφίες αξιόπιστες, με το ίδιο σύστημα, ώστε να μπορεί να τις επεξεργαστεί και να καταλήξει σε κάποια μεγάλα συμπεράσματα».

Για την αντιστροφή του brain drain

«Καταρχάς, βλέπετε δύο διακεκριμένους επιστήμονες, οι οποίοι και οι δύο με τον τρόπο τους παρέχουν τις υπηρεσίες τους στην πατρίδα, άσχετα αν μπορούν να μοιράζουν τον χρόνο τους μεταξύ Ελλάδας και Ηνωμένων Πολιτειών. Μην ξεχνάμε πια ότι σε μία εποχή όπου το κόστος της επικοινωνίας έχει ουσιαστικά εκμηδενιστεί και έχουμε άλλες δυνατότητες, το πού κάποιος βρίσκεται εκείνη τη στιγμή δεν έχει και τόσο μεγάλη σημασία.

Όμως, κοιτάξτε, αυτή τη στιγμή τα δεδομένα δείχνουν ότι αρχίζουμε να έχουμε μία αντιστροφή του brain drain και αυτό συμβαίνει για πολύ συγκεκριμένους λόγους. Πάρα πολλοί άξιοι νέοι άνθρωποι έφυγαν από την Ελλάδα τα χρόνια της κρίσης, κυρίως γιατί δεν έβρισκαν δουλειές, καλές δουλειές ή γιατί η φορολογική επιβάρυνση ήταν πάρα πολύ μεγάλη, οι μισθοί ήταν χαμηλοί.

Τώρα διαπιστώνουμε ότι έχουν περισσότερες ευκαιρίες επαγγελματικής διάκρισης στην πατρίδα, στην Ελλάδα, απ’ ό,τι είχαν πριν από πέντε χρόνια. Και οι αποδοχές είναι πολύ καλύτερες και οι αποδοχές είναι πιο ανταγωνιστικές, ειδικά στους τομείς εκείνους που σχετίζονται με την τεχνολογία, όπου πρέπει να πληρώσεις καλά για να μπορέσεις να προσελκύσεις κάποιον αξιόλογο αναλυτή δεδομένων.

Βεβαίως και οι αποδοχές δεν έχουν καμία σχέση με τις αποδοχές που υπήρχαν στο παρελθόν. Και, βέβαια, δημιουργείται και ένα οικοσύστημα από startup επιχειρήσεις πάρα πολύ δυναμικό, και μία από τις ερωτήσεις που έχω θέσει στην Επιτροπή Τεχνητής Νοημοσύνης είναι τι μπορούμε να κάνουμε για να το υποστηρίξουμε ακόμα περισσότερο.

Αυτές οι εταιρείες και πληρώνουν καλύτερα και έχουν και άλλα μοντέλα αμοιβής, με stock options, με δυνατότητα συμμετοχής στα κέρδη, με αποτέλεσμα η απασχόληση σε αυτές τις επιχειρήσεις, εφόσον πάνε καλά, να είναι και οικονομικά εξαιρετικά ελκυστική.

Οπότε εγώ θεωρώ ότι το brain drain έχει ήδη αρχίσει και αντιστρέφεται. Και πολλές επίσης εταιρείες, μεγάλοι εργοδότες, πολυεθνικές εταιρείες οι οποίες προσλαμβάνουν σημαντικό αριθμό Ελλήνων ή δραστηριοποιούνται στη χώρα μας, πολλά από τα βιογραφικά τα οποία δέχονται είναι βιογραφικά από Έλληνες του εξωτερικού οι οποίοι θέλουν να γυρίσουν πίσω.

Ειδικά στην τεχνολογία, νομίζω ότι δεν θα έχει κάποιος δυσκολία να βρει μια καλή δουλειά σήμερα στην Ελλάδα. Ναι, σίγουρα μπορεί να μην πληρώνει όσα θα πλήρωνε στο εξωτερικό, αλλά δεν γυρίζει κανείς μόνο στην Ελλάδα για άμεσα συγκρίσιμες απολαβές, υπάρχουν και άλλοι λόγοι, αρκεί να μην υπάρχει χάσμα απολαβών. Έχουμε και σημαντικά φορολογικά κίνητρα πια γι’ αυτούς οι οποίοι γυρίζουν από το εξωτερικό και ήταν φορολογικοί κάτοικοι για μία επταετία στο εξωτερικό.

Οπότε, νομίζω ότι δημιουργείται ένα πλαίσιο το οποίο δεν έχει να κάνει μόνο με τις απολαβές ή τους φόρους, έχει να κάνει και με τη γενικότερη πεποίθηση ότι, παρά τις δυσκολίες, η χώρα πηγαίνει προς τη σωστή κατεύθυνση.

Και βέβαια, μην ξεχνάμε ότι τα δημόσια πανεπιστήμιά μας, παρά τις δυσκολίες, εξακολουθούν και παράγουν εξαιρετικά ποιοτικούς πτυχιούχους και πρέπει βέβαια να στρέψουμε ακόμα περισσότερο την προσοχή μας σε εκείνες τις σχολές και σε εκείνα τα γνωστικά αντικείμενα που ξέρουμε ότι θα έχουν ακόμα μεγαλύτερη ζήτηση στην αγορά εργασίας.

Εξάλλου, βλέπετε αποφοίτους ελληνικών πανεπιστημίων οι οποίοι διακρίθηκαν στο εξωτερικό και τώρα, με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο, επιστρέφουν με κάποια ιδιότητα πίσω στην Ελλάδα».

Για τα προσωπικά δεδομένα και τον νέο κανονισμό της ΕΕ για την τεχνητή νοημοσύνη

«Χαίρομαι που μεταθέτετε τη συζήτηση και στο ευρωπαϊκό επίπεδο, διότι όντως έχουμε ευρωεκλογές σε λιγότερο από τέσσερις εβδομάδες και φαίνεται, δεν ξέρω, εκτός από εμάς στη Νέα Δημοκρατία, κανείς να μην ενδιαφέρεται καθόλου για το τι γίνεται στην Ευρώπη.

Το καινούργιο AI Act, ο καινούργιος Κανονισμός που θα αφορά τη ρύθμιση της τεχνητής νοημοσύνης αποτελεί ένα πεδίο έντονης διαβούλευσης αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη και στο οποίο προφανώς η χώρα μας θέλει να συμμετέχει ενεργά.

Για να το πω με όσο πιο απλά λόγια γίνεται, θέλουμε να ενθαρρύνουμε την καινοτομία γύρω από την τεχνητή νοημοσύνη αλλά θέλουμε να υπάρχει και ένα τέτοιο πλαίσιο ρύθμισης έτσι ώστε να προστατευτούμε από τις αρνητικές επιπτώσεις.

Θα χρειαζόταν μια πολύ μεγάλη συζήτηση, ξεχωριστή, για να συζητήσουμε για τη σκοτεινή πλευρά της τεχνητής νοημοσύνης, γιατί υπάρχει σίγουρα και αυτή και η Ευρώπη προσπαθεί να βρει αυτή την ισορροπία, όπως τη βρήκε πρώτη με το γνωστό σε όλους μας GDPR, που ήταν ο κανονισμός προστασίας των προσωπικών δεδομένων, σε μια εποχή όπου η Αμερική και η Κίνα φαίνεται να κινούνται με διαφορετικούς ρυθμούς.

Και εκεί πάντα υπάρχει το ερώτημα: “μα καλά, θα μείνουμε εμείς πίσω και θα ρυθμίσουμε την τεχνητή νοημοσύνη όταν το αντικείμενο αυτό δεν φαίνεται να ενδιαφέρει τόσο πολύ τις δύο άλλες υπερδυνάμεις;”.

Όλα αυτά είναι δύσκολα ερωτήματα. Θα συζητηθούν και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αλλά προφανώς και στον τρίλογο, και στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η χώρα μας προσέρχεται με συγκεκριμένη θέση. Και ένας από τους λόγους που έχουμε αυτή τη Συμβουλευτική Επιτροπή είναι ακριβώς για να μπορούμε να μιλήσουμε για τα θέματα αυτά με έναν, θα έλεγα, ικανοποιητικό βαθμό ενημέρωσης και για το τι μας συμφέρει εμάς στην Ελλάδα, αλλά και για το πώς πρέπει να τοποθετηθεί η Ευρώπη συνολικά απέναντι στα θέματα αυτά.

Διότι η Ελλάδα σήμερα δεν προσέρχεται στην Ευρώπη μόνο για να μιλήσει για το τι είναι καλό για τη χώρα μας. Έχουμε συνδιαμορφώσει ευρωπαϊκές πολιτικές σε πολλά επίπεδα.

Και μιας και μιλάμε για την τεχνολογία, να θυμίσω ότι το digital certificate το οποίο μας επέτρεψε να ταξιδέψουμε στην εποχή της πανδημίας ήταν μία ελληνική επεξεργασμένη πρόταση, και όχι η μόνη την οποία καταθέτουμε στην Ευρώπη.

Οπότε θα είναι μία συζήτηση πολύ, πολύ ενδιαφέρουσα. Προφανώς οι μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας πιέζουν από τη δική τους την πλευρά -οι πλατφόρμες, για να το πούμε πολύ απλά- για όσο το δυνατόν λιγότερη ρύθμιση.

Εγώ δεν είμαι σε αυτή τη λογική, πιστεύω ότι υπάρχουν πράγματα τα οποία πρέπει να ρυθμιστούν. Πρέπει, ας πούμε, να δούμε, μιας και μιλάμε για τεχνητή νοημοσύνη και τεχνολογία, τις επιπτώσεις της πολύ μεγάλης επαφής των παιδιών και των εφήβων με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Κάτι συμβαίνει εκεί, το βλέπουμε.

Υπάρχει μία ξεκάθαρη σύνδεση μεταξύ προβλημάτων ψυχικής υγείας, η οποία τεκμηριώνεται πια από πολλές μελέτες. Τι σημαίνει αυτό και πώς το ελέγχουμε; Απαγορεύουμε πλήρως στα παιδιά μας μέχρι 18 να έχουν κινητό; Δεν θα γίνει. Υποχρεώνουμε, ενδεχομένως, τις εταιρείες τεχνολογίας να λάβουν υπόψη στον σχεδιασμό των προϊόντων τους την ηλικία του χρήστη; Ναι, αυτό μπορούμε να το κάνουμε. Δηλαδή, με άλλα λόγια, να παρέμβουμε πια στην καρδιά του αλγόριθμου κανονιστικά και πρέπει να το κάνουμε.

Όλα αυτά, λοιπόν, για να επανέλθω στο δια ταύτα, είναι ζητήματα τα οποία θα μας απασχολήσουν την επόμενη μέρα και, επαναλαμβάνω, επειδή έχουμε ευρωεκλογές, ας μη σκεφτόμαστε μόνο τη μικρή, θα έλεγα, πολιτική “κουζίνα” και τα τρέχοντα της αντιπαράθεσης, που νομίζω ότι κουράζουν και πολλές φορές τους πολίτες. Ας δούμε λίγο πέρα και τις μεγάλες προκλήσεις του μέλλοντος που έρχονται και πώς θέλουμε η Ελλάδα να τοποθετηθεί απέναντι σε αυτές».

Για τα διλήμματα των ευρωεκλογών

«Ψηφίζουμε για ευρωβουλευτές στις 9 Ιουνίου, και για τη σύνθεση του επόμενου Ευρωκοινοβουλίου. Ψηφίζουμε, όμως, ταυτόχρονα για το πώς η Ελλάδα θα μπορέσει να συνδιαμορφώσει τις νέες ευρωπαϊκές ισορροπίες που θα διαμορφωθούν στον επόμενο ευρωπαϊκό κύκλο, για το πόσο δυνατή θα ακούγεται η φωνή μας στην Ευρώπη και το πόσο θα μπορούμε να πρωταγωνιστούμε σε θέματα όπως αυτά στα οποία αναφερθήκαμε, αλλά και σε ζητήματα τα οποία μπορεί να άπτονται ακόμα περισσότερο στην καθημερινότητα των πολιτών.

Αν θα έχουμε ή δεν θα έχουμε ένα επόμενο Ταμείο Ανάκαμψης, αν θα έχουμε ή αν δεν θα έχουμε ένα Κοινό Αμυντικό Ταμείο για να χρηματοδοτήσει κοινές ευρωπαϊκές αμυντικές δαπάνες, σε μία εποχή μεγάλων γεωπολιτικών ερωτηματικών και ασταθειών. Για το πώς θα διαμορφώσουμε τη νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική. Ψηφίζουμε, με άλλα λόγια, για να είναι ισχυρή η χώρα στις Βρυξέλλες, στο Ευρωκοινοβούλιο και κατά προέκταση σε όλους τους ευρωπαϊκούς θεσμούς.

Η Νέα Δημοκρατία είναι σήμερα το ισχυρότερο κόμμα στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, το μεγαλύτερο κεντροδεξιό κόμμα στην Ευρώπη και ναι, θέλει να διατηρήσει αυτά τα πρωτεία και να εξακολουθεί να πρωταγωνιστεί σε αυτές τις εξελίξεις. Και αν οι Έλληνες πολίτες πιστεύουν ότι καλά τα καταφέραμε στην Ευρώπη τα τελευταία πέντε χρόνια -και νομίζω ότι καλά τα καταφέραμε-, έχουν λόγο να μας ανταμείψουν για τα ευρωπαϊκά, για την ευρωπαϊκή διάσταση των εκλογών.

Έχουν όμως και οι εκλογές, μιας και αναφερθήκατε στη σταθερότητα, και μία εθνική διάσταση. Είναι μία εθνική κάλπη και από τη στιγμή που η αντιπολίτευση επιχειρεί να μετατρέψει αυτές τις ευρωεκλογές σε ένα δημοψήφισμα κατά της κυβέρνησης, μιλώντας μόνο αρνητικά, και εμείς έχουμε υποχρέωση να σηκώσουμε το γάντι και να πούμε: ναι, την επόμενη μέρα θέλουμε να εξακολουθούμε να είμαστε ισχυροί ώστε με σταθερότητα να μπορούμε να προχωρήσουμε στις μεγάλες αλλαγές που έχει ανάγκη η χώρα.

Μην μπλέκουμε, κ. Κούτρα, τη σταθερότητα με τη στασιμότητα. Η σταθερότητα είναι η προϋπόθεση για μεγάλες αλλαγές. Όσο πιο ισχυροί είμαστε, τόσο πιο εύκολο θα είναι την επόμενη μέρα να πούμε: διατηρούμε ακέραιη την πολιτική νομιμοποίηση την οποία είχαμε στις εθνικές εκλογές και προχωράμε να υλοποιήσουμε το προεκλογικό μας πρόγραμμα.

Γι’ αυτό και επιδιώκουμε το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα σε αυτές τις εκλογές και αυτό θα σας έλεγα είναι και το ζητούμενο που αφορά την εσωτερική πολιτική κατάσταση.

Αλλά, μην ξεχνάμε ότι στις ευρωεκλογές ψηφίζουμε για τη θέση τελικά της Ελλάδας στην Ευρώπη και για το πώς θα έρθουμε πιο κοντά στην Ευρώπη. Το σύνθημά μας είναι “σταθερά πιο κοντά στην Ευρώπη” και αυτό το “πιο κοντά στην Ευρώπη” έχει να κάνει και με αυτά τα οποία συζητήσαμε. Και υπάρχουν τομείς όπου μπορούμε να ξεπεράσουμε την Ευρώπη.

Μιας και μιλάμε για την υγεία, να μη ξεχνάμε την επιχείρηση “Ελευθερία”. Ξεπεράσαμε τις πιο πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Από το πουθενά ήρθε η Ελλάδα, διοργάνωσε έναν άψογο εμβολιασμό ψηφιακά και είπαν: “καλά, εσείς πώς το κάνατε αυτό τώρα που είστε η ‘Ψωροκώσταινα’ της Ευρώπης”. Αποδείξαμε ότι μπορούμε να το κάνουμε.

Άρα, αυτή η σύνδεση των μεγάλων ευρωπαϊκών προκλήσεων σε έναν κόσμο, το επαναλαμβάνω, με μεγάλη αστάθεια -δείτε τι γίνεται μόνο στη γειτονιά μας-, ναι, απαιτεί ισχυρή φωνή της Ελλάδας στην Ευρώπη και απαιτεί και σταθερή κυβέρνηση στην πατρίδα μας».

Για την επιστολική ψήφο

«Θα πω μία φράση: πολλοί πολέμησαν την επιστολική ψήφο και φάνηκε αυτό και στη Βουλή, όταν τελικά ψηφίστηκε μόνο από τη Νέα Δημοκρατία.

Τώρα, όμως, που το σύστημα τρέχει και που φτάνουν οι φάκελοι και που διαπιστώνουν οι πολίτες πόσο απλό και εύκολο είναι να ψηφίσεις επιστολικά, δικαιώνεται αυτή η σημαντική θεσμική πρωτοβουλία της κυβέρνησης.

Και βέβαια, η μεγάλη πρόκληση για την επόμενη μέρα -και νομίζω ότι κανείς δεν θα μπορεί πια να αρνηθεί αυτό το αίτημα- είναι να βρούμε τους 200 βουλευτές που χρειάζονται -και θα το κάνουμε αμέσως μετά τις ευρωεκλογές- ώστε να θεσμοθετήσουμε την επιστολική ψήφο για τους εκτός Ελλάδος συμπολίτες μας και στις επόμενες εθνικές εκλογές».